Davranışçı Terapi Nedir? Kullanım Alanları Nelerdir?

psikolojipenceresi
23 May
3 dakikada okunur

Psikolojik sorunlar karşısında en sık kullanılan bireysel terapi ve danışmanlık hizmeti çeşitlerinden biri davranışçı terapidir. Bu terapi çeşidi, ruhsal sorunların ve istenmeyen davranışların çözümüne odaklanır. Davranışçı terapinin kurucusu Ivan Pavlov’dur. Nitekim Pavlov’un köpeklerle ilgili ünlü deneyi, davranışçı terapinin tarihçesi ve gelişim sürecinde önemli bir yere sahiptir. Davranışçı terapi nedir diye merak edenler için davranışların terapiyle ilişkisi önemli bir merak konusudur.

Ivan Pavlov tarafından geliştirilen teoriye göre davranışların temeli geçmişte öğrenilenlerdir. Davranışçı terapide ise esas amaç, olumsuz ve sağlıksız davranışları değiştirmektir. Aynı zamanda da bu davranışların yerine olumlu ve sağlıklı davranışların geçmesi amaçlanır. Bu nokta, davranışçı terapi nedir diye merak edenler için oldukça önemlidir. Nitekim bu terapi çeşidinin kısa sürede sonuç vermesi, temel ilkeleri ve özelliklerine duyulan merakı artırmakta.

Davranışçı terapi en temelde, davranışların geçmişte öğrenildiği ve değiştirilmesinin mümkün olduğu ilkesine dayanır. Ayrıca pekiştirme ve cezalandırma yöntemlerini kullanır. Pekiştirme yönteminde olumlu davranışları artırmak için ödüller veya teşvikler vardır. Cezalandırma ise olumsuz davranışları azaltmak için yaptırım uygulamayı ifade eder. Bu yöntemlerin gelişiminde B. F. Skinner gibi diğer davranışçı psikologların önemli bir etkisi vardır.

Örneğin aşırı el yıkama, davranışçı terapinin uygulama alanlarından biridir. Nitekim mikrop korkusu olan bir kişinin el yıkama alışkanlığını değiştirmek için farklı teknikler kullanılır. Böylelikle kişi, ellerini daha az yıkamaya teşvik edilir. Bu süreçte maruz kalma terapisi de uygulanır. Veya alkol kötüye kullanımı olan bir birey, olumlu davranışları pekiştirme ve olumsuz sonuçları azaltma teknikleriyle alkol tüketimini kontrol etmeye yönlendirilir. Ki bu da davranışçı terapi nedir konusunda önemli bir noktadır.

Bunların yanı sıra sistematik duyarsızlaştırma da davranışçı terapide önemli bir yöntemdir. Bu yöntemle, korku veya kaygı yaratan durumlara karşı duyarsızlaştırma gerçekleşir. Nitekim kişi, kendisini rahatsız eden duruma maruz kalır. Ardından tepkilerini nasıl kontrol edeceğini öğrenir. Diğer taraftan modelleme yöntemi de davranışçı bireysel terapi türleri ve özellikleri bağlamında önemli bir yöntemdir. Modellemede kişi olumlu davranışları izleyerek öğrenir.

Davranışçı Terapinin Temel Özellikleri Nelerdir?

Psikolojik terapi çeşitleri arasında davranışçı terapinin temel özellikleri birçok danışanın merak ettiği konulardan biridir. Nitekim davranışçı terapi nedir diye merak edenler için burada bu özelliklerden kısaca bahsedeceğiz.

Öğrenilmiş davranışlara odaklanır: Davranışçı terapi, bireyin geçmişte öğrendiği davranışların şu anki psikolojik sorunlarının temelinde yattığını savunur.
Olumsuz davranışları değiştirmeyi hedefler: Bu terapinin temel amacı, bireydeki sağlıksız veya istenmeyen davranışları ortadan kaldırmaktır. Ayrıca bunların yerine sağlıklı davranışları geçirmeyi amaçlar.
Kısa sürede sonuç verme potansiyeline sahiptir: Davranışçı terapi, çoğu durumda kısa sürede etkili sonuçlar verir. Ancak tabii ki terapiye devamlılık önemli bir faktördür. Ki bu da davranışçı terapi nedir bağlamında önemli bir noktadır.
Pekiştirme ve cezalandırma kullanır: Olumlu davranışları artırmak için pekiştirme (ödül/verilen teşvik), olumsuz davranışları azaltmak için cezalandırma (yaptırım) yöntemleri kullanır.
Bilimsel temellere dayanır: Ivan Pavlov ve B. F. Skinner gibi bilim insanlarının deneylerine dayanır. Özellikle klasik ve edimsel koşullanma ilkelerini gözetir.
Somut davranışlar üzerine yoğunlaşır: Bireyin duygularından çok gözlemi mümkün davranışlarına ve bu davranışların nasıl değiştirilebileceğine odaklanır.
Modelleme yöntemini kullanır: Kişi, olumlu davranışları gözlem yoluyla öğrenir. Başkalarının davranışlarını örnek alarak kendi davranışlarında değişim sağlar.
Sistematik duyarsızlaştırma uygular: Kaygı veya korku yaratan durumlara karşı kişinin tepkilerini kontrol etmesini öğretir. Birey bu tür durumlara kademeli olarak maruz kalır.
Maruz bırakma tekniklerinden faydalanır: Özellikle fobiler ve obsesyonlarda kişiyi korku yaratan nesne veya duruma aşamalı olarak maruz bırakıp bunlara duyarsızlaşması sağlanır. Ki bu da davranışçı terapi nedir bağlamında bir diğer önemli noktadır.
Duygusal direnci artırır: Kişinin geçmiş deneyimlerinin yarattığı olumsuz etkilerden arınmasına destek olur. Duygusal direnci artan kişiler, psikolojik sorunlarla daha etkin şekilde mücadele eder.

Davranışçı Terapinin Kullanım Alanları Nelerdir?

Genel olarak ifade edecek olursak, davranışçı terapinin geniş bir kullanım alanı mevcut. Nitekim davranışçı terapi nedir bağlamında bunlardan da kısaca bahsedeceğiz. Psikolojik terapi destek hizmetleri bağlamında bu terapi şekli oldukça yaygındır. Kişinin mevcut davranışlarına ve bunları nasıl değiştirebileceğine odaklanması, davranışçı terapinin kullanım alanlarının artmasını sağlamakta. Fakat bunu yaparken kişinin geçmişi, duygusal durumu veya çevresel etkenler bu terapide ön planda değildir. Ki bu durum davranışçı bireysel terapi türleri ve özellikleri bağlamında önemli bir noktadır.

Kısaca ifade edecek olursak, davranışçı terapinin kullanım alanları şu şekildedir: