Kabul ve Kararlılık Terapisi Ne İşe Yarar?

Kabul ve kararlılık terapisi psikolojik açıdan birçok fayda sağlar. Bunların neler olduğunu bilirseniz ACT terapisinden daha etkin şekilde yararlanabilirsiniz. Terapinin faydalarını artırmak için de yine işlevlerini bilmekte yarar var. Bunları kısaca şu şekilde ifade etmek mümkün:

• Kendine zarar verme davranışlarını azaltma: Çeşitli psikolojik sorunlar nedeniyle bireyler kendilerine bilerek veya bilmeyerek zarar verebilir. ACT ile bu tür davranışları azaltmak mümkün.

• Psikozlarla başa çıkma: Bireyin yaşadığı çeşitli psikozlar, mental bakımdan önemli zararlara neden olur. Örneğin öfke nedenleri bunlar arasında en kötüleridir. ACT ile psikozlarla başa çıkma konusunda bireyin becerileri artar.

• Stresle mücadele: Bireyde stres yaratan olgu ve olaylar bazen yaşamı ciddi ölçüde zorlaştırır. ACT terapisi alan danışanlar stresli durumlarla mücadelede ve yaşam kalitesini iyileştirme konusunda daha başarılı olur.

• Olumlu düşünceler geliştirme: Olumsuz düşünceler bireyi psikolojik açıdan güçsüz düşürür. ACT ile bunlarla mücadele becerisi arttıkça bireyin olumlu düşünceler geliştirme becerisi de artar.

• Zararlı alışkanlıkları bırakmak: İçki, sigara, alkol gibi zararlı alışkanlıkları bırakmak için kabul ve kararlılık terapisi birçok olanak sunmakta. Bireyde bu alışkanlıklardan kurtulmak için gerekli kararlılığı oluşturmak için ACT önemli katkılar sağlar.

• Kronik hastalık yönetimi: Diyabet, tansiyon, obezite gibi hastalıklar bireyi psikolojik açıdan da olumsuz etkiler. Bu tür durumlarda kabul ve kararlılık terapisi ile bireyin yaşam kalitesini artırmak mümkün.

• Bireysel değerlerin keşfi: ACT'nin önemli işlevlerinden biri de bireye kendi değerlerini keşfetme imkanı sağlamasıdır. Birey sorunlarını ve nedenlerini kabullendiği ölçüde kendisine anlamlı hedefler koyar. Bu konuda kararlılık göstermek için kendi değerlerinden yararlanır. Böylelikle yaşamı daha anlamlı hale gelir.

• İlişkileri iyileştirme: Bireylerin kendileriyle ve çevreleriyle kurduğu iletişimde soruna yol açan çeşitli etkenler vardır. ACT terapisi alanlar bu etkenleri tanıyıp bunlardan kurtulmada daha başarılı olur. Bireyin bu konuda elde edeceği her başarı, kişisel gelişimini ve kariyer yönetimi süreçlerini olumlu yönde etkiler.

Bilişsel Davranışçı Terapi Mi Kabul ve Kararlılık Terapisi Mi?

Kabul ve kararlılık terapisi nedir diye merak edenler bu terapinin bilişsel davranışçı terapiden farklarını da merak etmekte. Nitekim, her ikisi de psikoterapi alanında etkili yöntemlerdir. Ancak psikodinamik terapinin temel ilkeleri bağlamında farklı teorik temellere sahiptirler. Bu nedenle bazı durumlarda biri, bazı durumlarda ise diğeri daha uygun olabilir. Kısaca ifade edecek olursak BDT ile ACT arasındaki benzerlikler ve farklılıklar şu şekildedir:

• BDT, bireyin olumsuz ve işlevsiz düşünce kalıplarını tanımasını ve bunları olumlu düşüncelerle değiştirmesini amaçlar. ACT ise bireyin olumsuz düşünce ve duygularını kabul etmesini, bunlarla mücadele etmek yerine bunları gözlemlemesini öğretir.

• BDT, bireyin işlevsiz davranışlarını tanımasına ve bunları değiştirmek için yeni stratejiler geliştirmesine yardımcı olur. ACT ise bireyin yaşamında neyin önemli olduğunu keşfetmesine ve bu değerlere uygun hedefler belirlemesine katkı sağlar.

• BDT, belirli sorunları hedef alır ve bunlara yönelik yapılandırılmış müdahaleler sunar. ACT ise bireyin psikolojik esnekliği artırma yoluyla sorunlu duygu ve düşüncelerle başa çıkmasına yardımcı olur.

Bu bakımdan, belirli ve tanımlanabilir duygu, düşünce veya davranış kalıplarını değiştirmek için BDT daha uygundur. Bireyin duygusal kabul tekniklerine ihtiyaç duyduğu durumlarda ise ACT daha uygundur. Çözüm odaklı bir terapi arayanlar için BDT daha uygundur. Bireyin değerlerine uygun bir yaşam hedefi için ise ACT daha faydalıdır. Kanıta dayalı ve çözüm odaklı müdahaleler için BDT terapi yaklaşımı daha faydalıdır. Daha esnek ve bireyselleştirilmiş bir terapi yöntemi için ise ACT terapisi daha uygundur.

Diğer taraftan, bazı danışanlar için her iki terapi şekli de aynı ölçüde etkili ve faydalı olabilir. Bu noktada şüphesiz ki danışanın ihtiyaçları belirleyici rol oynar. Burada önemli olan, terapistin alanında uzmanlık derecesidir. Nitekim terapist, ihtiyaca göre bazen BDT bazen de ACT’yi tercih edebilir. Bu gibi durumlarda terapistin danışanla birlikte kuracağı iletişim, uygun terapi yöntemini belirlemesine katkı sağlar. ACT kabul ve kararlılık terapisi nedir diye merak edenler bunları unutmamalı.

Kabul ve Kararlılık Terapisi Kimlere Uygulanır?

ACT terapisi çeşitli psikolojik, zihinsel veya fiziksel rahatsızlıklarla başa çıkmak için oldukça kullanışlı bir terapi yöntemidir. Bu nedenle birçok soruna çözüm için uygun bir terapi yaklaşımıdır. Genel olarak ifade edecek olursak, kabul ve kararlılık terapisi şu sorunlara sahip bireylere uygulanabilir:

• Depresyon: ACT terapisi, depresyonun belirtilerini kabul edip bunlarla mücadele etmeksizin birlikte yaşamaya odaklanır. Depresyonun getirdiği olumsuz duygu ve düşünceleri kabul etmek, bireyin iyileşme sürecine ivme katar.

• Yeme bozuklukları: Duygusal yeme ve benzeri bozuklukların altında çeşitli olumsuz duygu ve düşünceler vardır. ACT terapisi ile birey, sağlıklı beslenme alışkanlıkları geliştirmeye başlar. Yemekle ilgili ilişkilerin düzeltilmesi için gerekli başa çıkma stratejilerinde ACT terapi yöntemleri oldukça faydalıdır.

• Anksiyete ve kaygı bozukluğu: ACT bireyde derin kaygı ve endişeye yol açan düşüncelerin kabulünü amaçlar. Bu kabulle birlikte birey, bu düşüncelerin yaşamını yönetmesine izin vermez. Bunun yerine, kendi değerlerine uygun bir yaşam için kaygılarını kontrol altına alır. Nitekim ACT ile anksiyeteye direnci azaltmak faydalı bir yöntemdir.

• Obsesif kompulsif bozukluk: Bireyin geliştirdiği obsesyon ve kompulsif davranışlarını kabul etmesi, bu davranışların onu yönetmesini engellemek için önemli bir adımdır. ACT ile terapist, OKB belirtilerinin bireyin yaşamı üzerindeki olumsuz etkilerini minimalize eder.

• Stres yönetimi: Stresle başa çıkmak için kabul ve kararlılık terapisi, stresli durumları kabul etmeyi teşvik eder. Böylelikle birey, stresin olumsuz etkilerini azaltır. İşlevsel başa çıkma stratejileri stresin hem ruhsal hem de fiziksel etkilerini minimalize eder.

• Bağımlılıklardan kurtulma: Bireyin bağımlılıklarıyla başa çıkmada ACT terapisi, doğru hedefler ve yöntemler kullanmasına destek olur. Bağımlılıkların olumsuz etkileri azaldıkça bireyin davranışları üzerindeki kontrol becerisi artar. Böylelikle bunlardan kurtulması kolaylaşır.

• Kronik hastalıklar: Bireyin fiziksel veya psikolojik acı hissetmesine neden olan kronik hastalıklarını kabul etmesi, bunlarla yaşamını sürdürmesine yardımcı olur. Böylelikle hastalıkla daha işlevsel şekilde başa çıkma imkanı elde eder. Örneğin demans belirtileri ile daha barışık yaşamak için ACT terapisi oldukça faydalıdır.