Psikolojik Şiddete Yol Açan Kişilik Bozuklukları Nelerdir?
- psikolojipenceresi
- 2 Oca
- 3 dakikada okunur
Psikolojik şiddete başvuran kişilerde çeşitli kişilik bozukluklarına rastlamak mümkün. Bu bozukluklar ayrı ayrı ortaya çıkabileceği gibi aynı anda da görülebilir. Nitekim psikolojik şiddet uygulayan kişilerde genellikle birden fazla kişilik bozukluğuna rastlamak mümkün. Genel olarak ifade edecek olursak, bunları şu şekilde sıralamak mümkün:
Narsistik kişilik bozukluğu: Kişinin kendisini aşırı derecede önemli ve özel görmesiyle belirti verir. Bu kişiler, başkalarının duygu ve düşüncelerine, ihtiyaç ve beklentilerine kayıtsız kalır. Empati yoksunu narsist bireyler, kendi üstünlüklerini kanıtlamak veya başkalarını kontrol etmek için psikolojik şiddet yöntemlerine başvurur.
Paranoid kişilik bozukluğu: Kişilik bozukluklarının bu türü, kişiyi başkalarına karşı sürekli şüpheci ve güvensiz yapar. Bu kişilerin tehdit algısı yüksektir. Paranoya nedeniyle saldırgan ve düşmanca davranışlar sergilerler. Bu davranışları onlarda psikolojik şiddet belirtileri oluşmasına neden olur.
Borderline kişilik bozukluğu: Bu kişilerde yoğun duygusal dalgalanmalar ve güvensizlik duygusu hakimdir. Duygusal boşluk ve güvensizliklerini gidermek için çeşitli psikolojik manipülasyon yöntemleri kullanırlar. Yaşadıkları öfke patlamaları sırasında başkalarını aşağılama, küçümseme, alay gibi psikolojik şiddet yöntemlerini kullanırlar.
Obsesif kompulsif kişilik bozukluğu: Aşırı mükemmeliyetçilikle belirti veren bu bozukluk, kişinin çevresine psikolojik şiddet uygulamasına neden olur. Aşırı düzenlilik ve kontrol ihtiyacı, özellikle iş yerinde psikolojik şiddet vakalarına yol açar. Esnek olmayan kontrol edici davranışları ve hataları sürekli eleştirmesi iş yerinde verimlilik ve üretkenliği zedeler.
Antisosyal kişilik bozukluğu: Bu bozukluğa sahip kişiler, ilişkilerde kural ve normlara uymakta zorluk çeker. Vicdan azabı duymakta zorluk çekmeleri, psikolojik şiddete kolayca başvurmalarına neden olur. Sürekli yalan söyleme ve manipülasyon yoluyla duygusal şiddeti uç düzeyde gerçekleştirirler.
Histrionik kişilik bozukluğu: Bu tür kişilerde sürekli dikkat çekme ihtiyacı ve dramatik davranışlar vardır. İlgi odağı olmak isteyen bu kişiler manipülasyon ve diğer psikolojik şiddet yöntemlerine kolayca başvurur. Sorunları abartma, empati eksikliği, kendini öne çıkarma gibi sorunlar, psikolojik şiddet çeşitlerinin derinleşmesine neden olur.
Psikolojik Şiddete Maruz Kaldığımızı Nasıl Anlarız?
Psikolojik şiddetin farklı araçlar ve yöntemler kullanması, bu olgunun anlaşılmasını önemli hale getirmekte. Nitekim psikolojik şiddetin bazı türleri doğrudan ve açık şekilde, bazı türleri ise dolaylı yoldan ve gizli şekilde gerçekleşir. Konuya ilişkin farkındalıkları yüksek kişiler, maruz kaldıkları psikolojik şiddetin türü ve özelliklerini daha kolay anlayıp değerlendirebilir.
Psikolojik şiddete maruz kalıp kalmadığınızı anlamak için bazı noktalara özellikle dikkat etmelisiniz. Bunlardan biri sürekli eleştirilmedir. Nitekim, yaptığınız işler veya davranışlarınız sürekli eleştiriliyor olabilir. Kendinizi sürekli savunmak zorunda kalmanız size kendinizi değersiz hissettirebilir. Evde veya iş yerinde psikolojik şiddet türleri arasında bu en yaygın olanlarından biridir. Bu durumda, bu eleştirilerin nedenlerini iyi analiz edip sorunun sizden kaynaklanıp kaynaklanmadığına dikkat etmelisiniz.
Yaptığınız çalışmalar, görüş veya düşünceleriniz sürekli alay konusu haline getirilebilir. Özellikle iş yerinizde küçümsenmeniz ve değersizleştirilmeniz psikolojik şiddete örnek olabilir. Bu tür durumlarda konuyu objektif olarak değerlendirmeli, bu davranışların sistematik olup olmadığını analiz etmelisiniz. Bazen yanlış anlamalar veya iletişim sorunları da psikolojik şiddetin göstergesi olarak değerlendirilir.
Konuyu objektif olarak ele almak ve bu davranışların tekrar edip etmediğine bakmak bu noktada kritik önemdedir. Nitekim, psikolojik şiddetin tehdit ve korkutma, manipülasyon, sosyal izolasyon gibi yöntemleri hiçbir zaman tek seferlik oluşan durumlar değildir. Bunların sürekli tekrar etmesi ve kişinin psikolojisini bozması, duygusal şiddetin göstergeleri haline gelmesine neden olur.
Kendinizi sürekli suçlu hissediyor, dışlanma davranışını sıkça görüyorsanız psikolojik şiddete maruz kalıyor olabilirsiniz. Utandırma ve alay etme, duygusal istismar, özgüven kaybı gibi konular psikolojik şiddete maruz kaldığınızı gösteriyor olabilir. Bu gibi durumlarda vakit geçirmeden psikolojik destek hizmetlerinden yararlanmanızda fayda var.
Aile içi psikolojik şiddet, çoğu zaman trajik boyutlara ulaşır. Özellikle kadınlara yönelik psikolojik şiddetle ilgili önleyici mekanizmaların yetersiz kalması mağduriyetlerin artmasına yol açar. İş hayatında karşılaşılan psikolojik şiddetle ilgili sorunları ise işverene veya devlet kurumlarına ileterek çözmek mümkündür. Bu konuda işverenin tutumu, çalışanın maruz kaldığı psikolojik şiddetle baş etmesinde belirleyicidir.
