Anhedoni Neden Olur? Nasıl Teşhis Edilir?

Günümüzde anhedoninin nedenlerini kesin olarak bilmiyoruz. Ancak konuya ilişkin araştırmalarda, anhedoniye yol açtığı düşünülen çeşitli faktörlerden bahsedildiğini görmekteyiz. Bazı durumlarda bunlardan biri veya birkaçı anhedoni nedenleri arasında kabul görmekte. Genel olarak ifade edecek olursak:

• Genetik faktörler: Ailesinde depresyon veya şizofreni öyküsü olan kişilerde anhedoni belirtileri görülme sıklığı daha yüksektir. Bu da bu kişilerin zevk alamama anhedoni hastalığı riskini artırır. Bazı kişiler genetik nedenlerden dolayı bazı şeylerden hiç keyif almaz. Örneğin doğuştan gelen müzikal anhedoni genetik faktörlere bağlı olarak gelişir.

• Beyin gelişimi ve kimyası: Beynin yapısal bakımdan yeterince gelişmemesi veya farklı bölgeleri arasındaki iletişimin zayıflaması, anhedoni riskini artırmakta. Beyin kimyasında özellikle serotonin ve dopamin dengesizlikleri, anhedoni hastalığı semptomları konusunda önemli bir risk faktörüdür. Ayrıca nörotransmiterlerdeki dengesizlikler de anhedoninin ortaya çıkma ihtimalini artırır.

• Psikolojik bozukluklar: Kişinin yaşadığı ağır depresyon, stres veya çeşitli travmalar da anhedoni nedenleri arasında önemli bir rol oynar. Örneğin geçmişte istismara maruz kalma, ilerleyen yaşlarda anhedoni nedenlerinin oluşmasına yol açabilir. Dahası, anhedonik durumların aslında birçoğu kişide depresyonun varlığına işaret eder. Bu konuda kesin tanı ve teşhis için kişinin klinik değerlendirme ve bazı testlerden geçmesi gerekir.

• Sosyal ve çevresel faktörler: Kişinin sosyal yaşam koşulları ve kurduğu ilişkiler bazı durumlarda anhedoni hastalığının belirtilerini tetikler. Örneğin psikolojik şiddete bağlı olarak sosyal izolasyon kişide anhedoni nedir ve nasıl tedavi edilir konusunu araştırma isteği yaratır.

• Diğer faktörler: Yukarıdaki faktörlerin yanı sıra beslenme bozukluğu, madde bağımlılığı, eğitim eksikliği gibi faktörler de anhedoni nedenleri arasında yer almakta. Ayrıca madde bağımlılığı ile yaşam kalitesini etkileyen ciddi hastalıklar da bazen bu soruna yol açar. Dolayısıyla anhedoni anlamı nedir diye merak edenler bu faktörlerin de önemli olduğunu unutmamalı.

Anhedoni Nasıl Teşhis Edilir?

Zevk alamama sorunu hakkında en çok merak edilen konulardan bir diğeri, anhedoni tanı ve teşhis yöntemleridir. Nitekim bu süreç, farklı aşama ve yöntemlerden oluşur. Ve bu adımların doğru şekilde ilerlemesi için, alanında uzman psikolog veya psikiyatristler tarafından gerçekleşmesi gerekir.

Anhedoni teşhisi için kişinin öncelikle klinik değerlendirmeden geçmesi gerekir. Bu aşamada, kişinin yaşadığı belirtiler ile genel sağlık durumu ve yaşam tarzı önem arz eder. Detaylı anamnez ile kişi hakkında bilgi toplayan uzman psikolog, aynı zamanda da ailesel sağlık öyküsünü inceleyip kişide genetik yatkınlık olup olmadığına bakar. Ardından, semptomların ne kadar süredir devam ettiğini inceler.

Birçok durumda anhedoni aslında farklı psikolojik bozuklukların bir işaretidir. Özellikle depresyon, anksiyete veya affektif bozukluklar anhedoniye yol açan bozukluklardır. Bu yüzden, semptomları doğru değerlendirmek için psikolojik testler ve anketlere ihtiyaç vardır. Örneğin Hamilton Depresyon Derecelendirme Ölçeği (HAM-D) ve Beck Depresyon Envanteri (BDI) bu konuda en çok kullanılan ölçüm yöntemleridir.

Psikolojik test ve anketlerin yanı sıra anhedoni teşhisi için bazı durumlarda fiziksel muayene ve laboratuvar testlerine ihtiyaç oluşur. Bu noktada esas amaç, anhedoninin herhangi bir fiziksel sağlık sorunundan kaynaklanıp kaynaklanmadığını anlamaktır. Örneğin tiroid problemleri anhedoni belirtileri için önemli bir tetikleyicidir. Veya vitamin eksiklikleri de benzer semptomlara neden olur.