Anhedoni Tanı Kriterleri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Bir kişiye anhedoni teşhisi konabilmesi için bazı tanı kriterlerine ihtiyaç vardır. Nitekim bu kriterler sayesinde belirtilerin farklı psikolojik sorunlardan kaynaklanıp kaynaklanmadığı netlik kazanır. Bunları kısaca şu şekilde ifade etmek mümkün:

• Sürekli keyif alamama: Anhedonik kişilerde belirtiler süreklidir ve sık tekrar eder. Dolayısıyla, belirtilerin kısa süreli olması anhedoni teşhisi için yeterli değildir. Bu tür durumlarda fiziksel muayene ve laboratuvar testleri önem arz eder. Kan testinde örneğin vitamin eksikliğiyle karşılaşmak mümkündür.

• İşlevsellikte bozulma: Anhedoni tanı kriterlerinden bir diğeri, kişinin sosyal veya mesleki işlevselliklerinde bozulmanın ortaya çıkmasıdır. Nitekim kişinin sosyal ilişkilerine zarar vermeyen ölçüde yalnız kalma isteği duyması, anhedoni tanısı koymak için yeterli değildir. Ancak ilişki kurmada zorluk çekecek kadar izolasyon içinde olması, anhedoni tanısı konusunda önemli bir veridir.

• Hiçbir şeyden zevk alamama: Anhedoni belirtileri genellikle yayılma eğilimindedir. Müzikal anhedoni gibi spesifik sorunlar bile kişide bir süre sonra fiziksel anhedoni ile sosyal anhedoni belirtilerini tetikler. Kişi eğer hiçbir şeyden ve sürekli olarak keyif alamama duygusu yaşıyorsa bu da anhedoni için önemli bir ipucudur.

Anhedoninin Tedavisi Var Mıdır?

Zevk alamama hastalığı anhedoninin tedavisinin olup olmadığı önemli bir merak konusudur. Aslına bakarsanız, anhedoni hastalığının kesin bir tedavi yöntemi yoktur. Ancak semptomları minimalize etme ve kişinin yaşam kalitesini artırmaya dönük çeşitli yöntemler vardır. Anhedoni nasıl geçer diye merak edenler için bunlardan kısaca şu şekilde bahsetmek mümkün:

• Psikolojik terapi ve danışmanlık desteği: Anhedonik kişilerin yaşadığı sorunlar karşısında psikolojik destek hizmetlerinden yararlanmaları önemli faydalar sağlar. Kişinin konuya ilişkin farkındalıklarını ve başa çıkma stratejilerini artıran terapi yöntemleri, ilişkilerini daha iyi yönetme becerisi sağlar. Aynı zamanda da kişinin yaşam kalitesini artırır.

• Egzersizler ve meditasyon: Anhedonik kişilerin fiziksel egzersiz yapmaları, kan dolaşımlarını artırır. Aynı zamanda da dopamin miktarının artmasına katkı sağlar. Meditasyon da yine kişinin farkındalıklarını artıran önemli bir yöntemdir. Yoga ve meditasyon yoluyla kişinin kendisiyle daha barışık hale gelmesi sosyal ilişkilerinde olumsuz düşüncelerle mücadele becerisini artırır.

• Sağlıklı beslenme ve düzenli uyku: Kişinin beslenme alışkanlıkları ve uyku hijyeni sağlama yöntemleri anhedoniyle mücadelede önemli bir diğer konudur. Eğer fazla karbonhidrat tüketir ve uykunuza özen göstermezseniz belirtileri daha yoğun şekilde yaşamaya başlarsınız.

• Eğlenceli ve keyif verici aktiviteler: Anhedoniyle mücadelede etkili bir diğer yöntem de kişinin eğlenceli ve keyif verici aktivitelere katılmasıdır. Bu aktiviteler de vücutta serotonin ve dopamin miktarının artmasına katkı sağlar.

• İlaç tedavisi: Anhedoni tedavi yöntemleri hakkında en çok merak yaratan başlıklardan bir diğeri ilaç tedavisidir. Genel olarak ifade edecek olursak, anhedoniyi iyileştiren bir ilaç yoktur. Ancak bazı antidepresanlar, antipsikotikler veya ketamin enjeksiyonu, anhedoni belirtilerini önlemede yardımcı olur. Fakat anhedoni tedavisinde kullanılan ilaçları denemeden önce kişinin mutlaka uzman klinik psikolog tarafından muayene edilmesi gerekir. Anhedoniyle başa çıkmada ilaç tedavisi ancak son seçenek olarak gündeme gelir.

Anhedoni Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Anhedoni sorunu olanlar için en önemli konulardan bir diğeri, bu sorunun tedavi edilmemesi durumunda neler olacağıdır. Genel olarak ifade edecek olursak, anhedoninin ilerleyici ve yayılım gösteren bir doğası vardır. Ve belirtilerle başa çıkma becerisi zayıf kişiler anhedoni nedeniyle birçok konuda sorun yaşamaya başlar. Kişinin aile ve iş hayatına zarar veren anhedoni türleri ilerledikçe yaşam kalitesindeki düşüş artar.

Bu noktada birçok kişi, anhedoni kendi kendine geçer mi diye merak eder. Kişi eğer kısa süreli ve belli bir nedene bağlı bir zevk kaybı sorunu yaşıyorsa bu sorunun kendi kendine geçmesi mümkündür. Ancak bu tür durumlar zaten anhedoni tanısı kapsamında yer almaz. Anhedoninin kendi kendine geçmesini beklemek, kişiyi psikolojik denge durumundan daha da uzaklaştırır. Oysa doğru bir tedavi süreciyle daha iyi yaşam koşullarına ulaşması mümkündür.

Bu bağlamda önemli merak konularından biri de anhedoni ne kadar sürer konusudur. Genel olarak baktığımızda, bu konuda net bir şey söylemek mümkün değil. Ancak anhedoni belirtileri eğer farklı bir psikolojik soruna işaret ediyorsa, bu sorunun tedavisiyle kişi psikolojik açıdan sağlığına yeniden kavuşur. Anhedoni bozukluğu eğer kronik hale gelmişse belirtilerle yaşam boyu karşılaşacağı için kişinin mutlaka profesyonel yardım alması gerekir. İş yerinde duygusal şiddet ve benzeri sorunlarla birleştiğinde anhedoni tedavisi daha da zorlaşır.

Diğer taraftan, kişinin anhedoni olarak yorumladığı bulgular bazen farklı psikolojik sorunların işaretidir. Örneğin depresyon veya şizofreni gibi sorunlarda belirtiler büyük ölçüde birbirine benzer. Ki bu nokta, anhedoni nedir ve nasıl tedavi edilir konusunda kritik önemdedir. Eğer belirtileri basite alır veya görmezden gelirseniz, yaşamış olabileceğiniz depresyon veya şizofreni gibi önemli sorunlarla mücadelede başarı şansınız düşer. Bu yüzden, anhedoni belirtileri göstermeye başladıysanız tanı, teşhis ve tedavi için vakit geçirmeden mutlaka profesyonel bir uzmana başvurmalısınız.

Anhedoniye İyi Gelen Terapi Çeşitleri Nelerdir?

Kişiye fiziksel ve sosyal açıdan zarar veren anhedoni bozukluğuna iyi gelen farklı terapi yöntemlerinden bahsetmek mümkün. Anhedonik kişilerin genel psikolojik durumlarına göre bunlar arasında seçim yapmak mümkün. Genel olarak ifade edecek olursak, anhedoniye iyi gelen terapiler şunlardır:

• Bilişsel davranışçı terapi: Bireyin olumsuz düşünce ve davranış kalıplarını tanıyıp değiştirmesine yardımcı olan bir terapi çeşididir. Bilişsel yeniden yapılandırma yoluyla anhedonik kişilerin olumsuz düşüncelerini olumlu düşüncelerle değiştirmesine katkı sağlar.

• Davranışçı terapi: Anhedoni belirtilerini minimalize etmek için uygun bir diğer yöntemdir. Anhedoni için daha spesifik olarak davranışsal aksiyon terapisi uygulanır. Bu yöntemle psikolog, bireyin günlük aktivitelerini tekrar planlar. Bu sayede keyif aldığı etkinliklerde yer almasını teşvik eder. Terapi ilerledikçe bireyin genel mutluluk hali olumlu yönde gelişir.

• Kabul ve kararlılık terapisi: Bireyin olumsuz düşünce ve duygularını kabul etmesini ve değerlerine uygun olarak harekete geçmesini amaçlayan terapi çeşididir. ACT kabul ve kararlılık terapisi de anhedoni nedir ve nasıl tedavi edilir konusunda önemli bir diğer terapi yöntemidir. Kabul etme yoluyla bireyin kendine karşı toleransı artar. Değerler belirleme ise bireyi kendisi için değerli hedeflere uygun şekilde harekete geçmeye teşvik eder.

• Kişilerarası terapi: Bireyin sosyal ilişki ve iletişim becerilerinde iyileşme amaçlayan terapi çeşididir. Bu yöntem daha çok sosyal destek ağlarını geliştirir. Böylelikle anhedonik kişilerin sosyal etkileşimlerden daha fazla keyif alması mümkün olur. Zeki insanların karakter özellikleri bu konuda başarı şansını artırır.

• Psikodinamik terapi: Bireyin bilinçdışı duygu ve düşüncelerini keşfetmesini amaçlayan terapi çeşididir. Anhedoni nedir ve nasıl tedavi edilir konusunda bu da önemli bir diğer yöntemdir. Nitekim bu yöntemle kişi, duygusal içgörülerini geliştirir ve belirtilerle daha kolay mücadele eder.

• Grup terapisi ve sosyal destek: Benzer sorunları yaşayan kişilerle bağlantı kurarak belirtileri hafifletme yöntemidir. Grup terapisi için bir araya gelen kişiler ortak deneyimlerini paylaşarak kendilerini daha huzurlu hissederler. Birbirlerine destek oldukça kendilerine olan saygı ve güvenleri artar.

Anhedoni Tedavisi Nereden Alınır?

Anhedoni tanı kriterleri ve tedavi yöntemleri nelerdir diye merak edenler için tedavi hizmetlerinin nereden alınacağı da önemli bir merak konusudur. Genel olarak ifade edecek olursak, tedavi hizmetini uzman psikologlar ve psikiyatristler veya ruh sağlığı profesyonellerinden alabilirsiniz. Bu bağlamda üniversite hastaneleri, devlet hastaneleri veya özel hastane ya da klinikler uygun kanallardır. Bunların yanı sıra özel psikolog ve psikoterapistler de uygun tedavi kanalları arasında yer almakta.