Bipolar En Çok Kimlerde Görülür? Tanısı Nasıl Konur?

Bugüne kadar bipolar bozukluk teşhisi konmuş kişilerle karşılaşmamış olabilirsiniz. Bu kişilerin oranı toplumun yüzde 3'ü dolayındadır. Genellikle erişkinlik döneminde ortaya çıkan bipolar hastalığı konusunda ilk belirtiler 15-25 yaş arası dönemde kendini gösterir. En sık başlangıç yaşı ise 20'dir. Genç erişkinlerde bipolar sıklığı daha yüksektir. Kadınlar ve erkeklerde ise hemen hemen eşit düzeydedir. Bipolar en çok kimlerde görülür konusu bu yüzden özel bir dikkat gerektirir.

Aile geçmişinde bipolar bozukluğa sahip kişilerde bu hastalığın oluşması daha yüksek bir ihtimaldir. Kişinin yaşam koşulları ve sosyal çevresi bu noktada kritik önemdedir. Nitekim kişide duygudurum bozukluklarını tetikleyen gelişmeler bipolar hastalığı riskini artırır. Dolayısıyla genetik faktörlerin yanı sıra çevresel etkiler de bu bağlamda önemlidir. Manik atak veya manik depresif bipolar bozukluk krizleri sosyal çevrenin etkisiyle farklı şiddette ortaya çıkar. Bu nedenle, bipolar en çok kimlerde görülür konusunda bunlar da önemli faktörlerdir.

Kişinin çocukluk döneminde yaşadığı travmatik olaylar, duygusal veya fiziksel istismar, depresif ve manik atak belirtileri oluşumunda etkin bir rol oynar. Bipolar duygulanım bozuklukları ayrıca büyük yaşam değişiklikleri veya stresli olaylar nedeniyle de tetiklenir. Örneğin, kişinin çok sevdiği bir yakınını kaybetmesi bipolar hastalığının tetikleyicisi olabilir. Ayrıca alkol ve madde kullanan ve farklı mental bozukluklara sahip kişilerde bipolar riski daha yüksektir. Ki bu da bipolar en çok kimlerde görülür konusunda kritik önemdedir.

Bipolar Bozukluk Testi Nasıl Yapılır?

Bipolarla ilgili en çok merak edilen konulardan biri de bipolar bozukluk testidir. Nitekim bir kişiye bipolar tanısı koyabilmek için öncelikle bu testi uygulamak gerekir. Bu test kapsamında hastanın geçmişi, genetik bağları, mevcut durumu ayrıntılı psikiyatrik değerlendirmelere ve klinik gözlemlere tabi tutulur. Ayrıca belirtilerin ne kadar süredir devam ettiği ve hangi sıklıkla oluştuğu dikkatle incelenir. Klinik bulgular ve test sonuçlarına göre kişiye tanı konur.

Tıp literatüründe Duygudurum Bozuklukları Ölçeği (The Mood Disorder Questionnaire) olarak bilinen ölçüm aracı, bipolar testi kapsamında en çok kullanılan araçlardan biridir. Bu ölçekte 14 soru vardır. Kişinin bu sorulara vereceği cevaplar bipolar belirtileri konusunda önemli ipuçları sağlar. Bipolar en çok kimlerde görülür diye merak edenler için bu soruları kısaca şu şekilde ifade edeceğiz:

• Kendinizi doğal halinizde olmadığınızı hissettiğiniz bir dönem oldu mu? Diğer insanlara normal haliniz olmadığını düşündürecek kadar veya başınızı derde sokacak derecede kendinizi çok iyi ve aşırı neşeli hissettiğiniz oldu mu?

• Çabuk kızıp insanlara bağırdığınız ya da kavga veya tartışma çıkardığınız oldu mu?

• Her zamankinden daha fazla kendinize güvendiğiniz oldu mu?

• Normalden az uyuduğunuz halde uyku ihtiyacı hissetmediğiniz oldu mu?

• Eskisinden daha fazla veya daha hızlı konuştuğunuz oldu mu?

• Düşüncelerinizin hızlandığı ve zihninizi yavaşlatamadığınız oldu mu?

• Etrafınızdaki şeylerden kolayca dikkatinizin dağıldığı veya bir konuda odaklanma güçlüğü çektiğiniz oldu mu?

• Normalde olduğunuzdan daha fazla kendinizi enerjik hissettiğiniz oldu mu?

• Normalde olduğunuzdan daha aktif olduğunuz oldu mu?

• Cinsellikle normalden daha fazla ilgilendiğiniz oldu mu?

• Eskisinden çok daha sosyal birisi oldunuz mu?

• Normalde yapmadığınız ya da diğer insanların sizin için aşırı, saçma ve riskli bulduğu şeyleri yaptığınız oldu mu?

• Eğer bu soruların birden fazlasına evet dediyseniz bunların birkaçı aynı zamanda oldu mu?

• Bu durumlar sizde ne derecede soruna sebep oldu?

Bipolar Bozukluk Tanısı Nasıl Konulur?

Yukarıdaki bipolar bozukluk testi, hastaya tanı koymak için en önemli araçlardan biridir. Ancak bipolar en çok kimlerde görülür konusunda bunlar yeterli değildir. Bu testin yanı sıra klinik görüşme, psikiyatrik değerlendirme, klinik gözlem ve fiziksel muayene de gerekir. Dolayısıyla bipolar bozukluk testi ve tanısı, profesyonel bir değerlendirme gerektirir. Bu nedenle, kendinizde veya bir yakınınızda bipolar bozukluk belirtileri gözlemlediyseniz bu konuda mutlaka bir uzmana başvurmalısınız.

Bipolar bozukluğun tanısını koymak için klinik görüşme kritik önemdedir. Bu görüşmede kişiden detaylı anamnez alınır. Klinik görüşmede kişinin ruh halindeki değişiklikler incelenir. Ayrıca enerji seviyeleri, uyku hijyeni ve genel davranışları hakkında bilgi toplanır. Kişinin yaşadığı psikiyatrik bozukluklar da bu bağlamda önemlidir. Ve bunlar da bipolar en çok kimlerde görülür konusunda önemli noktalardır.

Bipolar tanı ve teşhis sürecinde psikiyatrik değerlendirme klinik görüşme kadar önemlidir. Bu aşamada duygudurum ölçekleri kişinin manik ve depresif semptomlarını değerlendirmek için önemli veriler sağlar. Yukarıdaki bipolar bozukluk testi, duygudurum bozukluğu ölçekleri ve anketleri arasında en yaygın olanlarından biridir. Bunun yanı sıra Young Mani Derecelendirme Ölçeği (YMRS) veya Hamilton Depresyon Derecelendirme Ölçeği (HDRS) gibi farklı ölçekler de kullanılabilir.

Klinik görüşme ve psikiyatrik değerlendirmenin yanı sıra kişinin fiziksel muayenesi ve laboratuvar testleri de bipolar bozukluk tanısı ve teşhisinde önemli bir role sahiptir. Nitekim, kişide farklı fiziksel sağlık sorunları da bu belirtilere yol açar. Laboratuvar testleri arasında özellikle tiroid fonksiyon testleri ve diğer biyokimyasal testler bu açıdan kritik önemdedir. Ki bu da bipolar en çok kimlerde görülür bağlamında önemli bir noktadır.

Son aşamada tanı kriterlerine uygunluk gerekir. Nitekim Amerikan Psikiyatri Birliği’nin yayınladığı DSM-5 kriterlerine göre bipolar bozukluk tanısı için kişinin belirli bir süre boyunca semptomları göstermesi gerekir. Örneğin manik epizotlar için en az 1 hafta kriteri vardır. Tanı sürecinde ayrıca diğer psikiyatrik bozuklukların dışlanması gerekir. Çünkü bipolar semptomları bazen diğer psikiyatrik bozukluklarla karışır.