Yalancı Demans (Psödodemans) Nedir? Nasıl Anlaşılır?

Demans nedir diye merak edenler, konuya ilişkin olarak yalancı demansın ne olduğunu da merak etmekte. Gerçekten de psödodemans sorunu çoğu zaman demansla karıştırılabilmekte. Bu yüzden demans ile yalancı demans arasındaki farklar nedir, yalancı demansın nedenleri ve belirtileri ile tanı süreçleri nelerdir konularını kısaca ele alacağız.

Psödodemans yani yalancı demans, depresyonun yol açtığı bir unutkanlık hastalığıdır. Demans semptomları ile aynı belirtilere sahip olduğu için onunla sıkça karıştırılır. Ancak demans kalıcı ve ilerleyen bir hastalıktır. Yalancı demans için ise aynı durum geçerli değildir. Yalancı demansın en önemli belirtileri, dikkat ve konsantrasyon eksikliği ile isimleri ve yapılacak işleri unutmaktır. Ayrıca depresyonla ilişkili fiziksel ve psikolojik değişimler de yalancı demans belirtileri arasındadır.

Ne var ki, yalancı demans psödodemansta bilişsel kayıplar demansa oranla çok daha hafiftir. Yine de depresyonun tedavisine bir an önce başlamak ve tedaviyi sürdürmek gerekir. Bu sayede yalancı demans belirtilerinde iyileşme ortaya çıkar. Depresyonun şiddeti ve bilişsel zararları arttıkça psödodemans belirtileri daha şiddetli hale gelir. Bu yüzden depresyon tedavi edilene kadar yalancı demansa bağlı bilişsel bozuklukların tam olarak giderilip giderilemeyeceği netlik kazanmaz.

Yalancı demansta nörokognitif değerlendirme önemlidir. Depresyonun tanınması için hastanın hikayesini hem kendisinden hem de yakınlarından almak faydalıdır. Bazı durumlarda fizik muayene de gerekir. Böylelikle olası bedensel hastalıklar da ortaya çıkar. Psödodemans tanısı için kognitif değerlendirme, mini mental durum testi ve geriatrik depresyon ölçeğiyle yapılır. Hem demansta hem de psödodemansta bilişsel bozuklukların nedenleri ve göstergeleri dikkate alınmalıdır.

Demans Testi Nasıl Yapılır?

Demansın tanısında ve tedavi sürecinin planlanmasında demans testi kritik bir rol oynar. Nitekim demans testi, hastanın zihinsel durumunu ve hastalığın seyrini tespit için kritik önemdedir. Üstelik erken tanı ve doğru tedavi yöntemleriyle demansın etkilerini en aza indirmek mümkündür. Hastanın yaşam kalitesini artırmak ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak için demans testlerinin doğru ve titiz şekilde uygulanması gerekir.

Demans nedir diye merak edenler için demans testi nasıl yapılır konusunu da ele alacağız. Kısaca ifade etmek gerekirse demans testi, alanında uzman doktorlar tarafından yapılır. Bu test, bireyin zihinsel durumunu değerlendiren çeşitli sorulardan oluşur. Bu sorulara verilen cevaplar ve demans hastalarıyla doğru iletişim şekilleri testin başarısını etkiler.

Demans testleri arasında en yaygın olanlarından biri saat testidir. Bu test ilk olarak 1953 yılında kullanılmış olup Alzheimer tanısı için günümüzde hâlâ kullanılmakta. Saat testinde kişiden bir saat çizmesi istenir. Bunu yaparken görsel algı ve dikkat becerileri gözlemlenir. Yaptığı hatalar, saat formundaki görünüm değerlendirilir. Kolayca uygulanan bu test, demans testleri arasında en basit olanıdır.

Saat testinin yanı sıra demans testleri bağlamında farklı birçok test yer almakta. Örneğin koku testi, sinir sistemi kontrolü ve laboratuvar testleri bunlardan birkaçıdır. Ayrıca psikiyatri değerlendirmesi ile beyin grafiği, fiziksel ve nörolojik muayeneler de demans testi bağlamında önemli bulgular sağlar. Nitekim bu testler, demansla ilgili kapsamlı değerlendirme yapma imkanı sağlar.

Bu kapsamda ayrıca hastanın hikayesi de önemli veriler sağlar. Öyle ki, tanı sürecinin önemli bir kısmını hastanın öyküsü oluştururken küçük bir bölümünü muayene ve testler oluşturur. Hastaya sorulan sorulara şu örnekleri vermek mümkün:

• Yakın geçmişte öğrendiğiniz bilgileri unuttuğunuz oluyor mu?

• Aynı bilgiyi defalarca öğrenme ihtiyacı duyuyor musunuz?

• Yeni bilgileri hatırlamak için sık sık not almanız gerekiyor mu?

• Yol tariflerini takip ederken zorluk yaşıyor musunuz?

• Yemek tariflerini uygularken adımları takip etmekte güçlük çekiyor musunuz?

• Mesafeleri tahmin etmekte, okumakta veya renkleri ayırt etmekte zorluk yaşıyor musunuz?

Demans MR’da Belli Olur Mu?

Bazı durumlarda demans teşhisi oldukça zordur. Özellikle erken aşama demans teşhisi genellikle karmaşık bir süreçtir. Nörolog tarafından kişiye demans tanısının konabilmesi için öncelikle hastanın öyküsünü dinlemek gerekir. Bunun yanı sıra demansa neden olabilecek metabolik bozukluklara da bakmak gerekir. Örneğin kan testleri bunlardan biridir.

Diğer taraftan, sinir sistemi ve beyinle ilgili sorunların tespitinde nöropsikolojik testler ve görüntüleme teknikleri kullanılır. Bu bağlamda hem BT (Bilgisayarlı Tomografi) hem de MR (Manyetik Rezonans Görüntüleme) demans tanısı ve hastalığın seyrini izlemek açısından fayda sağlar. Ancak yine de test sonuçlarının nörologlar ve uzman klinik psikolog tarafından yorumlanması gerekir. Kişinin demansı önleme yolları hakkında farkındalıklarını artırması da hastalığın seyrini yavaşlatıcı etki gösterir.